Kalífatið og ISIS - Islamic State.

 

 

Eftir hryllilega hryðjuverkaárás á París um liðna helgi hefur farið fram mikil umræða í fjölmiðlum um morðingjana sem að baki standa og hafa lýst ábyrgð á voðaverkunum, það er að segja ISIS. ISIS stendur fyrir Islamic State of Iraq and Syria –íslamskt ríki Íraks, eða einfaldlega hið íslamska ríki.

 

ISIS er í stuttu máli flokkur öfgamanna sem hafa lýst yfir stofnun ríkis á íslömskum grunni eins og nafnið bendir til, og segjast hafa endurreist kalífatið. Sem kalífat gerir ISIS kröfu til yfirvalds í öllum trúarlegum, stjórnmálalegum og hernaðarlegum málefnum allra múslíma í heiminum. Sömuleiðis krefst ISIS í nafni kalífatsins yfirráðaréttar yfir öllum ríkjum og þjóðum sem lúta stjórnskipun íslam.

 

ISIS flokkurinn eru sunní múslímar sem sækja hugmyndafræði sína til Wahabíta, flokks öfgasinnaðra múslíma frá Saudí –Arabíu. Þeir hafa lagt undir sig stór landsvæði í Írak og Sýrlandi og allir þekkja morðæði þeirra af fréttum.

 

En fyrir hvað stendur þetta allt saman? Hvað þýða þessi orð, sunnítar, kalífat og kalíf? Og hvernig skýra þau öfgana að baki og stöðugan straum ungra múslíma frá Vesturlöndum sem eru tilbúnir að fórna lífinu fyrir þessa öfgahreyfingu?

 

Til að skilja það verðum við að skoða söguna. Ríki múslíma var frá upphafi hugsað sem eitt. Stjórnandi þess eða eftirmaður Múhameðs, kallaðist kalíf og veldi hans kalífat. Þó fór svo að frá upphafi gerðu tveir hópar kröfu til kalífatsins og viðurkenndu ekki hvor annan.

 

Eftir andlát Múhammeðs árið 632 breiddist veldi múslíma mjög hratt út. Veldi Sssaníta eða Persa í Mesópótamíu og Íran var komið að fótum fram. Gamla Aust-Rómverska ríkið var einnig að missa tökin, þó því tækist að halda lífi allt fram að lokum miðalda og verja þannig Evrópu árásum úr suðri. Það var ekki fyrr en eftir fall Býsantíum árið 1453, eða Miklagarðs eins og forfeður okkar kölluðu borgina við Bosporussund, að Evrópu í alvöru var ógnað af herjum múslíma. Var þá nafni Konstantínópel breytt í Ístanbúl, sem sagan segir að sé dregið af neyðarópi borgarbúa er þeir sáu Tyrki streyma inn í borgina, en það hljómaði svo “eis ten polin” á grísku. Undir Ottómönum í Tyrklandi sátu hersveitir múslíma síðast um Vínarborg í lok 17. aldar. Enn eru margir múslímar búsettir á Balkanskaganum og væri hægt að fjalla í löngu máli um þá hörmungarsögu sem þar hefur átt sér stað síðan á 16. öld.

 

Smátt og smátt eftir því sem aldir liðu leystist íslamska ríkið upp í smærri einingar. Þau landflæmi sem múslímar lögu undir sig voru einfaldlega of stór til þess að nokkurt eitt ríkisvald gæti stjórnað þeim öllum í einu, fyrir daga nútíma samgangna.

 

Upphaflega átti kalífinn sem sagt að vera eftirmaður Múhammeðs í sameinaðri veröld íslam. Kalif er titill sem þýðir í raun “umboðsmaður” og var kalifinn þannig talinn umboðsmaður Múhammeðs í heiminum. Af því að enginn munur var á hinu andlega og hinu veraldlega valdi, var kalífinn bæði stjórnarleiðtogi og trúarleiðtogi. Það gerðist þó fljótt að sérstök stétt trúarleiðtoga tóku yfir stjórnun trúmálanna, en vesírarar fóru með hið veraldlega vald í nafni kalífans.

 

Fyrstu aldirnar eftir lát Múhammeðs deildu menn um hver ætti að vera eftirmaður hans og hvar höfuðstöðvar hins víðfeðma ríkis ættu að liggja. Varð það meðal annars til þess að múslímar klofnuðu í tvær fylkingar, sunníta, er fylgja megin straumi íslam og eru trúir hefðinni, og shía er telja sig fylgja afkomandum Alís að málum, en Ali var tengdasonar Múhammeðs, giftur dóttur hans Fatímu. Töldu áhangendur Alí að hann hefði átt að verða kalíf eftir Múhammeð, en valdstéttin snerist gegn Ali og hann var myrtur árið 661. Sonur Alis og Fatímu, Hussein, var sömuleiðis myrtur árið 680 ásamt allri fjölskyldu sinni og er morðsins minnst ár hvert í Iran, þar sem shía múslímar eru í meirihluta. Shía þýðir einfaldlega “flokkur”.

 

Sunnítar eru í dag um 90 % múslíma. Telja þeir að enginn veraldlegur leiðtogi hafi getað tekið við af Múhammeð. Hann er innsigli spámannanna.. Stjórnvöld stjórni hverju sinni í umboðsmaði hans. Shía múslímar líta aftur á móti á imaminn eða trúarleiðtogann, sem æðsta valdhafa Guðs á jörðinni.

 

Múhammeð á samkvæmt þeim að hafa stofnað vígsluhefð með því að útnefna iman, eða trúarleiðtoga sem eftirmann sinn og eiga imamarnir að leiða samfélagið en ekki kalífarnir. Tengdasonur spámannsins sem fyrr var nefndur, Ali var fyrsti imaminn. Tóku synir hans síðan við embættinu og synir þeirra eftir þá. Á þessi vígsluhefð að tryggja rétta túlkun Kóransins til hins efsta dags og eru imamarnir taldir gæddir sérstökum andlegum hæfileikum er erfast frá kynslóð til kynslóðar.

 

En imamar eru ekki á hverju strái. Samkvæmt trú shía-múslíma hvarf hinn síðasti imam, eða trúarleiðtogi og dvelur nú á himneskum stað þar til er hann snýr aftur að dæma heiminn í nafni Guðs. Kallast hann hinn 12. imam. Þegar hann snýr aftur verður það undir heitinu Madid. Leiðtogar shía fara með öll völd í umboði hans. Geta þeir bæði í draumi og hugleiðslu verið í sambandi við hann.

 

Um tíma ríktu shía múslímar yfir Egyftalandi en náðu síðar völdum í hinni gömlu Persíu þar sem nú er Íran.

 

Shía múslímar skildu sig sem sagt frá megin línunni eftir daga Múhammeðs þegar deila hófst um hver ætti að taka við af honum sem leiðtogi ummunnar. Þeir fylgdu tengdarsyni Múhammeðs, Alí, að málum , andstætt meirihlutanum súnnítum. Munurinn á þessum tveimur stóru hópum er reyndar ekki aðeins fólginn í því hver eigi að stjórna ríki islams, kalif eða imam, heldur einnig í hlutverki því sem stjórnandinnn gegnir. Telja sunnar kalífan eiga að vernda íslam og hina íslömsku hefð, en shíar að honum sé gefið guðlegt spádómsvald vald til að túlka hefðina og tala í nafni Guðs.

 

Enda er trúarjátningin ólík. Trúarjátning Sunníta hljóðar svo. „Alla er einn Guð og Múhammeð er spámaður hans“. En játning shía múslíma er „Alla er einn Guð og Múhammeð er spámaður hans og Alí er hjálpari Guðs“. Þess vegna ofsækir ISIS shía múslíma enn frekar en kristna.    

      

Á 11. og 12. öld var kalífinn orðinn lítið annað en valdalaust tákn fyrir heimsveldi sem í raun var margklofið í andstæðar fylkingar er börðust um völdin. Stjórnarumdæmi kalífans kallaðist kalifat. Árin 632-661 réð kalífatið í Medínu yfir hinum íslamska heimi, en frá 661-750 fór kalifatið í Damaskus á Sýrlandi með öll völd. En stöðugt börðust æðstu menn hins víðfeðma samfélags um völdin. Árið 750 náðu Abbasitar i Bagdað völdum og fluttu miðstöð ríkisins austur þangað. Þeir báru síðan titil kalífans allt til 1258 . En þeir voru þó orðnir næsta valdalitlir undir það síðasta og höfðu Seljúkar af tyrkneskum ættum í raun öll völd Abbasítana í hendi sér. Sérstakt kalifat hafði líka verið stofnað á Spáni og í Egyptalandi þannig að enginn eining ríkti um hver ætti að vera umboðsmaður Múhammeðs.

 

Íslam byrjaði að breiðast út um Indland á 13.öld. Á 16. öld lögðu múslímar endanlega undir sig allt Norður-Indland og stofnuðu Mógúlaríkið svokallaða. Réðu þeir síðan yfir meginhluta Indlands allt fram á miðja 19.öld. Í fyrstu voru persnesk áhrif ríkjandi í Mógúlaríkinu og leyfðu Mógúlar indverskum hefðum í menningu og listum einnig að lita ríki sitt og stjórnarfar. Sjást þess enn glögg merki í einni frægustu byggingu Indlands Taj Mahal í Agra. Á 18. öld tók veldi múslíma aftur á móti að hnigna á Indlandi, bæði vegna innbyrðis átaka höfðingja, andstöðu Indverja sem voru í miklum meirihluta og árásarstefnu breta er sáu sér leik á borði að deila og drottna. Eftir uppreisn múslíma gegn breskum yfirráðum 1857 hvarf ríki múslíma á Indlandi af spjöldum sögunnar. Bretar gersigruðu þar Mógúlanna og komu nýlenduveldi sínu á um allt Indland.

 

Á 18. og 19. öld fór veldi íslam reyndar víða hnignandi, ekki bara á Indlandi og Evrópuríkin lögðu ríki múslíma undir sig hvert af öðru. Þar hafði tæknikunnátta Vesturveldanna betur. Múslímar höfðu staðið í stað í þróun vopna og tæknikunnáttu. Þeir máttu sín því lítils gegn ofurefli Evrópubúa.

 

Síðasti kalífinn var kalíf Tyrkjaveldis. Hann var settur af í kjölfar fyrri heimsstyrjaldarinnar þegar Kemal Ataturk stofnaði Tyrkland nútímans.

 

En það er sem sagt þetta kalífat sem ISIS vill endurvekja og sem öfgamenn fylkja sér nú í kringum. Og þar með gera þeir kröfu til heimsyfirráða – hvað sem það kostar.

           

 

„Fundum heilt stríðsvopnabúr“

Athugasemdir

[Helga Þórðardóttir, 18.11.2015 kl. 19:49]

Takk fyrir þennan fróðlega pistil

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 18.11.2015 kl. 20:53]

"Var þá nafni Konstantínópel breytt í Ístanbúl, sem sagan segir að sé dregið af neyðarópi borgarbúa er þeir sáu Tyrki streyma inn í borgina"

Haa?

[Kristinn Guðmunds (IP-tala skráð) 18.11.2015 kl. 21:32]

Íslamska veldið byrjaði að hnigna eftir landafundina miklu í Vesturálfu.

Evrópumenn voru orðnir fremri hinum múslímska menningarheimi í siglingum og skipagerð, og þurftu nú ekki að fara landleiðina gegnum Mið-Austurlönd austur til Indlands til að stunda þar hin mikilvægur kryddviðskipti.

Ferðir þessar gegnum Mið-Austurlönd voru oft dýrara og hættulegar, því Evrópumenn þurftu að greiða Aröbum skatta fyrir að fá að fara þarna um. Einnig var töluvert um gíslatökur Araba á Evrópumönnum, sem fengust einungis lausir gegn gjaldi.

En við landafundina miklu var þetta allt breyt og kverkatak það sem Arabar höfðu haft á Evrópumönnum, leið undir lok.

Við siðaskiptin jukust framfarir og tækni gífurlega í Evrópu þannig að Evrópumenn fóru langt fram úr Íslamska menningarheiminum hvað vísindi og tækni varðar.
Þetta jók gífurlega mátt hins kristna Evrópska menningarheims yfir hinum Íslamska, sem dróg enn verulega máttinn úr hinum Íslamska menningaheimi sem hélt áfram að hnigna.

Bókstafstrúaðir Íslamistar hafa aldrei getað sætt sig við þessa hnignum og vilja því með öllu móti að vinna aftur sessinn sem fremsti menningarheimur heims og líkt og Íslamski menningarheimurinn var í um 500 ár eða allt til Siðaskiptanna í Evrópu.

[Kristinn Guðmunds. (IP-tala skráð) 18.11.2015 kl. 21:53]

Hnignum hins Íslamska menningarheims sem hófst fyrir um 500 árum hefur haft hrikalegar afleiðingar fyrir þennan menningarheim.  Ein afleiðing þessa er sú að það er sorgleg staðreynd, að hinn Íslamski menningarheimur er nú fátækasti menningarheimur dagsins í dag.
Allar götur síðan hinn Íslamski menningarheimur tók að hnigna fyrir um 500 árum síðan, hefur ekki ein einasta markverð uppfinning átt uppruna sinn frá þessum menningarheimi.
Innan við 2% af vísindaritgerðum sem útgefnar eru í helstu háskólum heimsins, koma frá hinum Íslamska menningarheimi.

Aftur á móti hafa allar helstu uppfinningar sem við notum í dag komið frá hinum kristna menningarheimi, t.d tölvutækni og netnotkun, flugvélar, geimvísindi, efnafræði, bílar, notkun rafmagns, vélar og tæki, útvarp og sjónvarp, sími og fjarskipti, nútíma læknisfræði og rannsóknir á mannslíkamanum, varnir gegn smitsjúkdómum, vinnsla og notkun olíu, nútíma orkuvinnsla, kjarnorkutækni, framfarir í landbúnaði og vinnsla mætvæla og mýgrútur af öðrum uppfinningum dagsins í dag.

Þessar staðreyndir auka því gífurlega á gremju harðlínu Íslamista gagnvart menningarheimi hinna kristnu Vesturlanda og vilja því með öllu móti berjast gegn menningarheimi "hinna vantrúuðu" á Vesturlöndum og endurreisa Khalífastórveldið sem eitt sinn átti sér glæsilega fortíð.

(Þetta er að nokkru leyti byggt á grein í Berlingske Tidende, dags 31.12.2001)

[óli (IP-tala skráð) 18.11.2015 kl. 22:48]

Og við hérna á Íslandi munum taka á móti hryðjuverkamönnum með ást og friði! Ættlum að knúsa þá bara ;o)

[Jón Þórhallsson, 19.11.2015 kl. 09:09]

Viljið þið nýja múslima-mosku í sogamýrina? Y/N?